Meld je aan

Laat taal ontwikkelen // Gestalt taalontwikkeling // Een minder bekende weg naar taal

Taal
Ontwikkeling

Illustratie door Jon G. Lyon

  • Gestalt taalontwikkeling werd erkend door research in de jaren 1970 en 1980 (B. Prizant, 1983; A. Peters, 1983/2021)
  • Er wordt sindsdien vaak naar verwezen met de term ‘echolalie’, brokken taal die als gehelen worden gehoord, vastgehouden, en later worden geuit.
  • Betekenis wordt eerst afgeleid uit talige gehelen (gestalts) *
  • Talige gestalts kunnen eender welke lengte hebben: elke gestalt is een ‘betekenisvolle eenheid’ (A. Peters, 1983/2021)
  • Taal ontwikkelt vanuit gehele brokken tot kleinere brokken (versoepelde, in stukken gebroken gestalts)
  • Taal ontwikkelt verder van kleinere brokken tot losse woorden en tweewoordcombinaties
  • Taal ontwikkelt op een natuurlijke wijze verder tot meerwoordcombinaties en zinnen
  • Zinnen worden grammaticaal steeds complexer
  • Analytische taalontwikkeling werd erkend door research in de jaren 1960,1970 en 1980.
  • Het staat bekend als de ‘typische taalontwikkeling’
  • Betekenis wordt eerst afgeleid uit losse woorden
  • Losse woorden zijn de eerste ‘betekenisvolle eenheden’’ (A. Peters, 1983/2021)
  • Taal ontwikkelt van éénwoorduitingen tot tweewoordcombinaties
  • Taal ontwikkelt verder naar meerwoordcombinaties en zinnen
  • Zinsbouw ontwikkelt met complexere grammatica
  • NLA beschrijft en verduidelijkt de vier fases van gestalt taalontwikkeling die werden geïdentificeerd en heeft nog twee vervolgfases voor de ontwikkeling van grammatica.
  • NLA wordt onderbouwd door jaren klinische research over de taalontwikkeling van kinderen (M. Blanc, 2005/2012)
  • NLA beschrijft hoe brokken taal / gestalts worden afgebroken en versoepeld en opnieuw worden gecombineerd tot nieuwe en meer flexibele taal.
  • NLA beschrijft hoe taal zo wordt afgebroken tot losse woorden, die later terug worden gecombineerd met ontluikende grammatica.
  • NLA verduidelijkt de fases van taalontwikkeling, legt uit hoe te onderzoeken en te beoordelen, en vooral, bekijkt welke ondersteuning je kan bieden op elk niveau.
  • Gestalts kunnen eender welke lengte hebben (‘Wauw!’ ‘Kom aan!’ ‘Dat kan niet waar zijn!’ ‘Dat is niet te doen!’ ‘Hiephiephiephoera’ ‘ Abcdefg’)
  • Lange gestalts kunnen onverstaanbaar zijn en verward worden met gebrabbel of jargon.
  • Gestalts moeten niet worden uitgesproken om deel uit te maken van taalontwikkeling.
  • Gestalts kunnen voortkomen uit taal die wordt gehoord thuis of op school (‘tijd om te gaan slapen’  ‘hophophopweruimenallesop’) 
  • Gestalt scripts kunnen hun oorsprong hebben uit liedjes, films, reclame, YouTube videos, verhaaltjes, versjes en andere digitale media, waaronder bronnen in andere talen (‘howareyou’ ‘letsgo’ ‘hurryup’ ‘letshelp’ ‘happybirthdaytoyou’) 
  • Gestalt taalontwikkeling komt voor bij zowel de neurotypische als de neurodivergente taalontwikkeling.
  • Gestalt taalontwikkeling kan voorkomen naast analytische taalontwikkeling op erg jonge leeftijd.

Illustratie door Jon G. Lyon

Natural Language Acquisition Fases

Fases van NLA uitgelegd met voorbeelden en beschrijving.

NLA FASE

Fase 1: Gestalts
Gehelen van taal worden gehoord in de
ene situatie en gebruikt in een andere.
Deze talige gehelen kunnen bestaan uit
liedjes, zinnen, scripts, delen uit filmpjes of
andere media.

Fase 2: Versoepelde en in stukken gebroken gestalts

Talige gehelen uit Fase 1 worden in stukken

gebroken tot kleinere brokken, waarmee

nieuwe combinaties worden gemaakt.

Fase 3: Isoleren & combineren van losse
woorden
Versoepelde gestalts worden verder in
stukken gebroken tot losse woorden die
gecombineerd worden zonder grammatica.

Fase 4: Zelf gegenereerde grammaticale
uitingen
Het kind experimenteert met betekenisvolle
woordcombinaties en ontluikende grammatica.

Fase 5: Zelf gegenereerde zinnen in
alledaagse situaties
Het kind past al meer morfologische en
syntactische regels toe bij het bouwen van
eenvoudige zinnen.

Fase 6: Zelf gegenereerde zinnen gebruikt
in complexere situaties
Het oudere kind gebruikt complexere
morfologische en syntactische regels correct.

VOORBEELDEN

ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ
doenooknogmee
Hiephiephiephoera!
kijkeens!
——-
(a) wil je nog?
(b) kom maar mee
(c) we gaan spelen
(d) we moeten zoeken

kijk eens + ABCD

hiep hiep hiep + MNLOP

—

(a) wil je + gaan spelen?

we gaan + nog

(b) kom maar + zoeken

we moeten + mee

(a) wil…nog!
(b) mee…zoeken?
(c) we… spelen
(d) nog … A
—
bal + rood, blauw + bal, tafel + stoel, dino = op,
hoog + bal, rood + blauw, tafel + onder, hier + poes, mama + thuis, trein + mij, buiten + boom, boom + blad, steen + vies, Water + eend, snel + auto, ik + snel, die + lekker, voet + vuil, konijn + doos

Sta recht, mama.
Mama, mij pakken.
Ikke koek hebben?
Poes gaat eten.
Beer moet nu slapen.
Papa gaan werken!
Jij geef nu terug aan mij!
Ik nu met kindje spelen!
Al mijn vriendjes spelen buiten!
We moeten melk en koekjes hebben.
We gaan niet naar school vandaag.

Kan je me helpen met mijn huiswerk?
Waarom lukt dat niet?
Ik wil buiten gaan omdat mijn vrienden wachten.
Hij heeft goed geslapen.
Hij gaat hem pakken!
Hoe doe je dat?
Mag ik sap of water als we thuiskomen?

Ik moet vroeg klaar zijn maar ik wil geen fouten
maken.
Als ik het antwoord niet kan vinden, kunnen we het
dan opzoeken op Google?
Voor we een beslissing maken zouden we moeten
nakijken wat de leerkracht gevraagd heeft.

Ga naar de handouts Nederlands/Andere talen

BESCHRIJVING

Talige gestalts maken deel uit van gebeurtenissen in het leven. Dit kunnen eigen ervaringen zijn maar ook wat ze beleven via filmpjes en andere media.
Elke gestalt heeft zijn eigen persoonlijke
betekenis, vaak gekoppeld aan de emotionele
component van de beleving, en mogen niet
letterlijk genomen worden.

Versoepelde gestalts communiceren al meer
specifiek een boodschap dan de oorspronkelijke,
en worden al voor meerdere communicatieve
functies gebruikt.

Uitingen zoals ‘gras…vogel!’ en ‘koek…nog?’ geven het begin aan van fase 3.
Fase 3 geeft kansen om meer losse woorden te leren en tweewoordcombinaties te exploreren
met naamwoorden, bepalingen en plaatsen.

Vroege meerwoordcombinaties.
Ontluikende grammatica.
Alle basis grammaticale structuren
(voornaamwoorden, werkwoorden, voegwoord
‘en’). 

Alle basis voegwoorden.

Meer gevorderde werkwoordvervoegingen.

Meer gevorderde zinsstructuren.

Alle gevorderde werkwoord vervoegingen,
voegwoorden, en alle bepalingen die nodig
zijn om deel te nemen aan een groeiend aantal
‘leer’situaties.

Klaar om meer te weten?

Registreer je vandaag nog via de website en krijg toegang tot mijn online cursussen

Aanmelden